برای ساخت یک مدار نیاز است تا قطعات مختلف شامل مقاومت، خازن، سلف، منابع تغذیه و … را بشناسید. مقاومت الکتریکی یکی از اصلی ترین قطعات مدار الکتریکی است که در این مقاله به صورت کامل معرفی و بررسی می شود.

مقاومت الکتریکی یک قطعه پسیو دو پایه است که برای محدود کردن و یا تنظیم جریان الکتریکی در مدار به کار می رود.

واحد اندازه گیری مقاومت در استاندارد SI بر حسب اهم می باشد.

نماد مداری

در تصویر زیر نماد مداری چند نمونه از مدل های مختلف مقاومت الکتریکی آورده شده است.

برای نمایش مقاومت الکتریکی در شماتیک یک مدار، بایستی نام و همچنین مقدار اهم آن نوشته شود تا تحلیل و بررسی مدار به درستی انجام گیرد که این موضوع را در تصویر زیر مشاهده می کنید. مقدار مقاومت R1 برابر با ۴.۷ کیلو اهم، مقدار مقاومت R2 برابر با ۱ کیلو اهم و مقدار مقاومت R3 برابر با ۲.۲ کیلو اهم می باشد.

انواع مقاومت الکتریکی

مقاومت الکتریکی در مدل ها و ابعاد مختلفی وجود دارند که هر کدام کاربرد خاص و مشخصی در مدار دارد و شناخت دقیق هر کدام از آنها بسیار با اهمیت است. در تصویر زیر دسته بندی کامل آنها آورده شده است:

مقاومت الکتریکی به صورت کلی به دو دسته خطی و غیرخطی تقسیم می شود.

مقاومت الکتریکی خطی

مقاومت هایی که منحنی مشخصه ولتاژ – جریان آنها به صورت خطی و طبق قانون اهم تغییر می کنند که به دو دسته تقسیم می شود:

مقاومت الکتریکی ثابت: مقدار اهم این مقاومت ها همواره ثابت است و تحت هیچ شرایطی تغییر نخواهد کرد و در دسته بندی های زیر قرار می گیرند:

•  کربنی
•  سیمی
•  Thin film
•  Thick film

مقاومت الکتریکی متغییر: مقدار اهم این مقاومت ها ثابت نیست و می توان با استفاده از یک پیچ یا دستگیره آن را تغییر داد و در مقدار مورد نظر تنظیم کرد. از این مدل به طور مثال در پیچ تنظیم صدای رادیو استفاده می شود. دسته بندی های این نوع عبارتند از:

• پتانسیومتر
• رئوستا
• تریمر

مقاومت الکتریکی غیرخطی

مقاومت هایی که منحنی مشخصه ولتاژ – جریان آنها به صورت غیر خطی تغییر می کند. مقدار اهم آنها به عواملی چون دما و نور وابسته است و از قانون اهم پیروی نمی کنند. دسته بندی های این مدل هم عبارتند از:

• ترمیستور
• وریستور
• مقاومت نوری

خواندن مقدار اهم مقاومت الکتریکی

خواندن مقدار اهم مقاومت در مدل های مختلف متفاوت است. در نمونه های SMD، مقدار اهم به صورت مستقیم و یا با استفاده از کدهای مشخصی بر روی مقاومت نوشته می شود که در تصویر زیر آورده شده است:

در نمونه های THD، در بعضی نمونه ها مانند مقاومت های آجری مقدار اهم مقاومت به صورت مستقیم نوشته می شود و بعضی دیگر به صورت کدهای رنگی بر روی مقاومت مشخص شده است.

مقاومت های رنگی در مدل های چهار رنگ، پنج رنگ و شش رنگ موجود هستند که در تصویر زیر عدد مربوط به هر کدام از رنگ ها، تلورانس مقاومت ها و نحوه خواندن مقدار اهم آنها آورده شده است.

اتصالات سری و موازی

در مدارات الکتریکی می توان مقاومت ها را با روش ها و آرایش های مختلفی با توجه به کاربرد مورد نیاز به یکدیگر متصل کرد. از مهمترین شیوه آرایش و قرارگیری آنها اتصال سری و موازی است.

زمانی که مقاومت ها به صورت سری به یکدیگر متصل می شوند، جریان عبوری از همه آنها یکسان است. از طرفی ولتاژی که بر روی مجموع آنها می افتد، برابر با حاصل جمع ولتاژ تک تک مقاومت ها است.

در حالت اتصال سری، مقاومت مجموع برابر است با جمع تک تک مقاومت ها که می توان از طریق فرمول زیر بدست آورد:

زمانی که مقاومت ها به صورت موازی به یکدیگر متصل می شوند، ولتاژ دو سر همه آنها یکسان است.

در حالت اتصال موازی، معکوس مقاومت معادل برابر است با مجموع معکوس تک تک مقاومت ها که می توان از طریق فرمول زیر بدست آورد:

برای شناخت قطعه مهم بعدی، پیشنهاد می کنم حتما مقاله ((شناخت کامل خازن الکتریکی)) را مطالعه بفرمایید.

امیدواریم این آموزش اطلاعات مناسبی را در اختیار شما قرار داده باشد. با ارائه نظرات، پیشنهادات و انتقادات خود ما را در هرچه بهتر شدن ارائه مطالب یاری کنید.